1. Alles wat begint te bestaan heeft een oorzaak.
Premisse 1 is geworteld in het grondbeginsel dat iets niet zomaar uit niets kan komen. De Griekse wijsgeer Parmenides was de eerste die dit formuleerde:
|
“Ex nihilo nihil fit.” |
“Ex nihilo nihil fit.”, betekent: “Uit niets komt niets.” Dit grondbeginsel lag aan de basis van de oorzakelijkheidstheorie die op haar beurt de basis vormde van de wetenschap. Zonder causaliteitsprincipe kan je geen wetenschap beoefenen.[145] Francis Bacon de vader van de moderne wetenschap zag dit heel duidelijk in.
|
“Ware kennis is kennis op grond van oorzaken.”[146] |
|
Veronderstellen dat er dingen gewoon uit het niets kunnen ontstaan is erger dan geloven in tovenarij. Wanneer een tovenaar een konijn uit zijn hoed tovert, dan heb je tenminste nog de tovenaar, om nog maar te zwijgen van zijn hoed. Als er toch iemand zou durven beweren dat er dingen on-veroorzaakt uit het niets kunnen komen, dan kun je die persoon best vragen waarom dat vandaag de dag niet meer gebeurt. Bijvoorbeeld waarom er geen olifanten, fietsen of Eskimo dorpen (WLC gebruikt dit ludieke voorbeeld in zijn boek) uit het niets tevoorschijn komen overal in het universum. Het zou onverklaarbaar zijn waarom dit nu niet meer gebeurt.
Het lijkt erop dat zelfs de grote scepticus David Hume niet geloofde dat zoiets mogelijk was. Hij schreef: |
|
|
“Ik heb nooit zo’n absurde gedachte geuit dat iets zou kunnen gebeuren zonder oorzaak.”[147] |
Premisse 1 wordt voortdurend bevestigd door onze ervaring, als we waarnemen dat dag in dag uit, dingen die beginnen te bestaan worden veroorzaakt. Hoe idioot klinkt het dan, in het licht van die evidentie, als schrijvers van populaire wetenschap dingen zeggen als “Het niets is onstabiel.” of “Het universum tunnelde uit het niets.” Wat ze schrijven om de aandacht van mensen te trekken, doet de wetenschap geweld aan. Het niets waaruit het universum zou ontstaan zijn, is namelijk niet hetzelfde als het kwantum-vacuüm, een zee van elektromagnetische golven en deeltjes. ‘Niets’ is de afwezigheid van wat dan ook, zowel van ruimte, tijd als van energie.
Ook het idee dat deeltjes zonder materiële oorzaak uit het niets kunnen ontstaan is wetenschappelijke onzin:
Ook het idee dat deeltjes zonder materiële oorzaak uit het niets kunnen ontstaan is wetenschappelijke onzin:
|
“Zelfs bij de traditionele, niet-deterministische interpretatie, beginnen deeltjes niet te ontstaan uit het niets. Ze ontstaan als spontane schommelingen van de energie, die bevat is in het subatomaire vacuüm [...] Populaire tijdschriftartikelen die [subatomaire fysica] aanprijzen, als het krijgen van 'iets uit niets', begrijpen gewoon niet dat het vacuüm niet niets is, maar een zee is van fluctuerende energie, begiftigt met een rijke structuur en onderworpen aan natuurwetten.”[148] |
|
“Het vacuüm, niet minder dan giraffen of koelkasten of zonnestelsels, zijn bijzondere schikkingen van elementaire fysische deeltjes. . . het feit dat deeltjes in en uit het bestaan kunnen gaan, doorheen een bepaalde tijdsperiode, als de [kwantum] velden zichzelf herschikken, is geen haartje mysterieuzer dan het feit dat gebalde vuisten in en uit het bestaan kunnen gaan, doorheen een bepaalde tijdsperiode, als mijn vingers zich herschikken. En geen van deze ontstaansgebeurtenissen, als je er juist naar kijkt, lijkt op iets, dat ook maar enigszins in de buurt komt van een schepping uit het niets.”[149] |
Lees ook een thomistische weerlegging van de `kwantum-fenomeen/radioactief verval´ tegenwerping.
Sommige atheïsten zeggen dat premisse 1 waar is voor alles in het universum, maar niet voor het universum zelf. Dat is problematisch:
Premisse 1 is namelijk niet zomaar een natuurwet, zoals de zwaartekracht, die alleen maar geldt voor alles in het universum. Het is een metafysisch principe dat al het zijn bepaalt.[150] Het is een principe waar de meeste atheïsten zelf impliciet gebruik van maken als ze in discussie treden met theïsten.
Premisse 1 is namelijk niet zomaar een natuurwet, zoals de zwaartekracht, die alleen maar geldt voor alles in het universum. Het is een metafysisch principe dat al het zijn bepaalt.[150] Het is een principe waar de meeste atheïsten zelf impliciet gebruik van maken als ze in discussie treden met theïsten.
|
“Atheïsten geloven zelf dat gloednieuwe ledematen, die uit het niets worden aangezet, nauwkeurige profetieën en vertoningen van wonderen die de natuurwetten tarten, het resultaat zijn van God, tenminste als deze atheïsten open staan voor het idee dat empirisch bewijs het bestaan van God kan aantonen. |
Als mensen dit principe overboord willen gooien om toch maar aan de conclusie te kunnen ontsnappen, dan kunnen ze dit doen. Niemand houdt ze tegen. Ze zijn echter... niet redelijk.
1.1 Tegenwerping: Wat is de oorzaak van God?
|
Zoals veel religiecritici hebben opgemerkt, vormt het idee van een schepper een onmiddellijk probleem van oneindige regressie. Als God het universum schiep, wat heeft God geschapen?”[152] |
|
"Alles wat bestaat moet een oorzaak hebben. Wat is de oorzaak van God?"[153] |
De tegenwerping is, zoals William Lane Craig dit verheldert, geen al te snuggere tegenwerping, ze duidt namelijk op een misverstaan van de eerste premisse.
Zie ook:
Zelfs enkele rabiate atheïsten waaronder Jeffery Jay Lowder erkennen de betekenisloosheid van die tegenwerping:
|
“[G]een respectabele theoloog of theïstische filosoof heeft ooit de volgende claim gemaakt, "alles heeft een oorzaak." Niettegenstaande hebben verscheidene Nieuwe Atheïsten er werk van gemaakt, deze stroman van eigen makelij aan te vallen. Ik herinner me, bij het lezen van [het boek] ‘God als Misvatting’ van Richard Dawkins, waar hij deze stroman aanvalt en dit nog wel zonder zout. Er zijn veel verschillende kosmologische bewijzen voor het bestaan van God en geen van hen berust op de domme bewering, ‘alles heeft een oorzaak’. |
De thomist Edward Feser:
|
“Vragen ‘wat veroorzaakte God?’ komt op het zelfde neer als vragen, ‘wat veroorzaakte het ding dat principieel geen oorzaak kan hebben gehad?’ of ‘wat actualiseerde de potentialiteiten in het ding dat zelf puur actualiteit is en dus zelf nooit enige potentialiteiten benodigde om geactualiseerd te worden in eerste instantie?’ of ‘wat verschafte een voldoende grond van bestaan, aan dat ding, dat zijn voldoende grond van bestaan in zichzelf heeft en het dus van niets anders ontleende?’ Geen van deze vragen is ook maar een beetje zinvol.”[156] |
een uitgebreider antwoord van Feser vind je hier.
1.2 Tegenwerping: Hawking zegt dat de zwaartekracht het klusje wel kan klaren.
|
“Because there is a law such as gravity, the universe can and will create itself from nothing. Spontaneous creation is the reason there is something rather than nothing, why the Universe exists, why we exist.”[157] |
|
“Deze uitspraak is om meerdere redenen problematisch. In de eerste plaats kan het universum niet voortgekomen zijn uit ‘niets’ indien, zoals Hawking zegt, de gravitatiewetten verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van het universum. Immers, je kunt van de gravitatiewetten veel zeggen, maar niet dat zij ‘niets’ zijn. Het zijn immers op z’n minst abstracte objecten. In de tweede plaats kan het universum niet de oorzaak zijn van zichzelf. Niets gaat immers in ontologische of temporele zin aan zichzelf vooraf. De idee dat het universum zichzelf veroorzaakt is dan ook contradictoir. In de derde plaats kan direct de vraag gesteld worden wat dan de ontologische grond zou zijn van de gravitatiewetten zelf. Waarom bestaan er überhaupt gravitatiewetten? En waarom dan deze contingente wetten in plaats van één of meer andere - metafysisch eveneens mogelijke - wetten? In de vierde plaats dient te worden opgemerkt dat wetten geen objecten met causale vermogens zijn. Wetten zijn proposities of beschrijvingen en proposities of beschrijvingen kunnen geen materie, energie, ruimte en tijd veroorzaken. Ook dit is dus incoherent.”[158] |